Ontwikkelingen

Klimaatadaptie

Het klimaat verandert en dat is ook in Arnhem merkbaar. Het weer wordt extremer. Er zijn hele hete zomers. Dit heeft met name in Arnhem-Zuid als gevolg dat er inklinking plaatsvindt. Dat uit zich met name in verzakte asfaltfietspaden. Deze zijn veelal voorzien van een slappe fundering die het verder zetten en inklinken van de bodem niet kunnen opvangen. Bewoners gaan vaker en langer naar buiten, waardoor de druk op de openbare ruimte toeneemt.

Naast droogte komen ook extreme hevige regenbuien voor. De grote hoeveelheid water die in korte tijd valt moet worden afgevoerd. Traditioneel ging dat via kolken naar het riool. Nu is de opgave dat water ter plaatse vast te houden en te infiltreren of tijdelijk te bergen. Gedurende de zomer van 2020 is de 'Strategie Klimaatadaptatie' afgerond. Deze strategie beschrijft op welke manier Arnhem zich wil aanpassen aan het veranderende klimaat. De strategie omvat een groot aantal acties waarbij een belangrijk uitgangspunt is dat de gemeente de klimaatadaptatie samen met haar partners realiseert.

Meer bomen en biodiversiteit

Bomen vormen een belangrijk middel om de hitte in de stad te matigen. In het kader van het Bomenplan zullen we daarom extra bomen planten, met bijzondere aandacht voor de zogenaamde 'hitteplekken'. Dit is ook van belang voor de diversiteit van de stad. We zien de laatste jaren dat juist de bebouwde gebieden betekenis krijgen voor de biodiversiteit. Zo blijkt dat het aantal planten- en diersoorten in grote steden de laatste jaren juist is toegenomen als gevolg van ecologisch beheer van de openbare ruimte.

Minder verharding

Veel verharding leidt tot een grotere opwarming en meer wateroverlast. In de Strategie Klimaatadaptatie is daarom de ambitie afgesproken om de hoeveelheid verharding in Arnhem met 10% terug te dringen. Bij maatregelen aan de hoofdinfrastructuur en woonomgeving zullen we daarom steeds kijken welke mogelijkheden er zijn om de hoeveelheid verharding terug te dringen. (Bron: Geamendeerde begroting 2021)

Gezamenlijke uitvoeringsagenda

De gemeente intensiveert het overleg met belangrijke partners zoals corporaties, ontwikkelaars, onderwijsinstellingen, waterschappen. We streven naar één gemeenschappelijke uitvoeringsagenda voor klimaatadaptatie waarin we alle maatregelen van gemeente en partners samenvoegen en afstemmen. Met Gebiedsgerichte maatregelen wil Arnhem klimaatadaptatie een vast onderdeel maken van gebiedsontwikkelingen en aanpassingen van de openbare ruimte.

Afbeelding 17. Bron ‘De Gelderlander’ (5-3-2020)

Klimaatmitigatie

Met klimaatmitigatie maatregelen wil Arnhem uitvoering van werkzaamheden met duurzame energiebronnen en vervoer stimuleren. Op 29 januari 2020 heeft de raad het programma ‘New energy made in Arnhem 2020-2030’ vastgesteld. Dit is het meest ambitieuze plan voor de Arnhemse energietransitie en CO₂-reductie tot nog toe. Het programma richt zich op energie voor huishoudens in de wijken. De doelstelling is 61% CO₂-reductie ten opzichte van 2017, met als tussendoelstelling 25% in 2023. Het gevolg van dit programma is dat er leidingen moeten worden aangelegd en extra voorzieningen in de openbare ruimte moeten worden geplaatst, zoals pompen of andere installaties. Ook voorzieningen voor elektrische auto’s en fietsen behoren tot dit thema.

Verkeersveiligheid

In verkeersluwe gebieden en 30km zones zijn de risico’s op ernstige ongevallen beperkt. Op deze plekken kan de weg ingericht worden als verblijfsgebied waar auto’s te gast zijn. Anders ligt dat langs de hoofdinfrastructuur waar de maximum-snelheid 50 km is of waar een belangrijke openbaar vervoerslijn loopt. Op die plekken is het belangrijk om die voorzieningen aan te leggen die nodig zijn om de openbare ruimte verkeersveilig te maken.

Afbeelding 18. Bron RTL Nieuws (27-10-2020)

Energietransitie en effect op het elektriciteitsnet

Op dit moment hebben al diverse Arnhemmers hun woning (volledig) aardgasvrij gemaakt door te kiezen voor een all-electric oplossing met een warmtepomp. Verder worden al vele kantoren en utiliteitsgebouwen verwarmd met ondiepe bodemwarmte (WKO-systemen). Het gebruik van warmtepompen en andere all-electric toepassingen heeft effect op het elektriciteitsnet. Een voorwaarde voor grootschalige toepassing is niet alleen isoleren en efficiënt opwekken, maar ook een substantiële verzwaring van de bestaande infrastructuur voor elektriciteit door de netbeheerder.

Dit betekent een forse ingreep in de openbare ruimte, omdat er meer transformatorhuisjes moeten komen. Een robuust elektriciteitsnet heeft als voordeel dat als het net er eenmaal ligt, de elektriciteit kan worden verduurzaamd, zonder daarvoor nog achter de voordeur van de bewoners te komen. (Bron: De Arnhemse aanpak van de wijkgerichte energietransitie, 2019 https://arnhem.notubiz.nl/document/7485840/1)

Bewonersparticipatie

Er zijn groepen bewoners die actief een bijdrage wil leveren aan de openbare ruimte. Bijvoorbeeld door het onderhouden van een geveltuin of groenelement, individueel of in groepsverband. Dit draagt bij aan een grotere binding met de openbare ruimte en de sociale samenhang in een buurt. Voor een gemeente kan participatie een behoorlijke uitdaging vormen omdat het veel flexibiliteit, maatwerk en vooral goede communicatie vraagt. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor de veiligheid van de openbare ruimte en dient daarom soms grenzen te stellen die niet altijd overeenkomen met de verwachtingen van de bewoners.

Gezondheid en welzijn

De laatste jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor de kansen die de openbare ruimte kan bieden voor gezondheid en welzijn. Mits de luchtkwaliteit voldoende is, is het over het algemeen gezond om in de buitenlucht te verblijven. Daarnaast nodigt de openbare ruimte uit tot allerlei vormen van beweging: spelen, sporten maar ook gewoon een wandeling met de hond of een fietstochtje naar de winkel. Daarnaast kan de openbare ruimte ook een ontmoetingsplaats zijn of simpelweg een onderwerp van gesprek. En daardoor bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid. Er is overtuigend aangetoond dat de aanwezigheid van groen een positief effect heeft op de fysieke en geestelijke gezondheid.

Ook door andere oorzaken neemt de gebruiksdruk toe: door vergrijzing en toename van de vrije tijd kunnen bewoners meer tijd in de openbare ruimte doorbrengen. Door het langer worden van de zomers en de grotere hoeveelheid zonneschijn vormt ook de klimaatverandering en Covid 19 is er een extra stimulans om de vrije tijd buiten door te brengen. Het accent in het gebruik verschuift hierdoor: van een meer functioneel gebruik (verplaatsen, parkeren) naar een meer recreatief gebruik (spelen, sporten, recreëren en ontmoeten).