Bijlage 3 memo protocol omgang met hederea in bos en struweel

Datum	:	27 september 2019

Aan	:	Christine Paris, Kees Hin, Judith Schuring-Berns, Codi Duyster, Jiska Brouwer

Kopie aan	:	Robin Driessen

Van	:	Cecilia Klein

Betreft	:	klimop in individuele bomen, bossen en struwelen.

Aanleiding

De vraag was in hoeverre klimop een probleem is bij het uitvoeren van een boomveiligheids controle. Wanneer moet worden ingegrepen? Er is een dilemma tussen de ecologische waarde van klimop in de boom versus BVC en kroonbeeld, deze gaan niet altijd samen. Op 12 september hebben WOH, beheer en beleid samen besproken tot hoever dit wel samen gaat en wanneer ingegrepen moet worden.

Hiervoor is een rondgang gehouden op 12 september waarbij externe adviseur Gerrit-Jan van Prooijen aanwezig was.

Afwegingen veiligheid: hedera en bomen

wanneer hedera in de boom een mogelijk risico gaat vormen voor de veiligheid, dan moeten maatregelen worden genomen die dat risico terugbrengt. 100% veiligheid is niet te garanderen, dat is ook niet het uitgangspunt. Bij de afweging wordt het redelijkheid en billijkheid principe gehanteerd.

De ecologische waarde van klimop weegt steeds zwaarder mee, daarom is het streven maximale ecologische waarde te behouden met in acht neming van een realistische risico inschatting. ( wat niet wegneemt dat andere afwegingen, beeld, bewoners, ook mee kunnen wegen) Om een goede risico inschatting te maken zijn heldere afwegingskaders nodig. Die worden hieronder beschreven.

Uitgangspunt was de 'Hedera in bomen' memo van 6 mei 2015, welke op het onderdeel boomveiligheid wordt vervangen. Hieronder staan de oude en nieuwe uitgangspunten, gevolgd door een beslisboom voor ingrijpen.

Conclusies 2015	Conclusies 2019
hedera in een boom verkort de levensduur van de boom en brengt een verhoogd risico met zich mee omdat VTA onvoldoende, tot niet uitgevoerd kan worden.	De belemmering van hedera voor een boom zit hem vooral in de lichtconcurrentie als de hedera bij het blad van de bomen komt en het gewicht van de hedera in de kroon een extra belasting voor de boom wordt. De grootste veiligheidsrisico's van een boom zitten voor 90% in de kroon. Voor 10% zit dit aan de stam of stamvoet.
wanneer hedera in individuele bomen (dat zijn alle bomen die niet in bossen of struwelen staan) zit moet deze in principe eruit gehaald worden, mits er zwaarwegende redenen (betreffende bijvoorbeeld beeld, ecologie, bewoners) zijn om de hedera in de boom te laten zitten. Uiteraard mag de veiligheid niet in het geding komen en dit moet dan ook altijd goed afgewogen worden.	Wanneer hedera in de kroon van individuele bomen komt dan worden de dikste strengen hedera onderaan doorgesneden zodat de hedera die het hoogst in de boom zit afsterft en niet verder de kroon ingroeit. Hierdoor blijft de kroon goed te inspecteren tijdens de volgende BVC. Hedera op stam en stamvoet kan blijven zitten, mits er geen schade aan de stam, wortels of stamvoet in het verleden bekend zijn. Indien schade bekend zijn dan is er meer risico en moet ook de stam en stamvoet vrij gemaakt worden van hedera, zodat de hele boom geïnspecteerd kan worden.
Hedera in bomen in struweel of bos mag erin blijven zitten, tenzij de boom in het struweel of bos langs een doorgaande weg staat dan moet de hedera eruit vanwege het verhoogde risico. Ook hierbij geldt dat hiervan, na goede afwegingen, afgeweken kan worden.	Hedera in bomen in struweel en bos mag erin blijven zitten, tenzij de boom langs een doorgaande weg, druk fiets/voetpad of speelplek staat dan geldt hetzelfde als beschreven bij individuele bomen.
hedera mag niet meer als onderbeplanting toegepast worden in boomspiegels. (hedera helix arborescens klimt niet, dus deze kan wel)	Is niet besproken.

Wanneer is het nodig een boom in een struweel of bos op veiligheid te controleren?

Dan gaat het om de vraag: Is er een reële kans dat takken of boom op mensen gaan vallen als er iets met de boom gebeurt? Hiervoor hanteren we de volgende criteria:

Staat de boom op een plek waar veel mensen langs komen?

Langs onverharde bospaden en bomen in het bos, daar komen weinig mensen:
- nee, geen controle nodig.

In woonwijken, langs fietspaden, speelplekken, fietsroutes, wegen en in druk bezochte parken:
- ja, veel mensen; risico verder op boomniveau bekijken.
Staat de boom dicht op een weg, zodanig hij er op zou kunnen vallen (In welke richting groeit de boom, is er een kans dat de boom richting de weg valt)? En/of hangen de takken boven de weg?
- Nee: geen controle nodig.
- Ja: controle nodig.

Als de boom een beoordeling op veiligheid nodig heeft, wanneer is het dan noodzakelijk hiervoor de klimop te verwijderen en tot hoever?

90% van het risico zit in de kroon, het takkengestel van de kroon moet voldoende zichtbaar zijn om te kunnen beoordelen of er risico's zijn. Is dit niet het geval, of is te verwachten dat de klimop vóór de volgende veiligheidscontrole dit punt zal passeren, dan moet de klimopgroei in de kroon gestopt worden.( deze afweging moet de controleur zelf maken en kan afhankelijk zijn van boomgrootte, soort e.d., maatvoering zijn daarom niet vastgelegd) De maatregel om de klimop te stoppen is de dikste strengen van de klimop doorzagen. Zo zal een beginnende overname van de kroon door klimop worden gestopt, en het nog niet schadelijke jonge deel klimop aan de stam kan behouden blijven.
Als een boom op een plek staat waarvan bekend is dat schade aan wortels door graafwerkzaamheden of andersoortige schades een risico is, dan moeten de voet en stam van de boom ook zichtbaar zijn om hem te kunnen controleren. Het risico dat er iets mis is met de boom is groter. Bij deze bomen moet de hedera zodanig verwijderd zijn dat de gehele boom, voet, stam en kroon, goed te controleren is.

Hoe kunnen we deze richtlijnen praktisch en eenduidig in de uitvoering toepassen?

De BVC controleur kan de mate van klimopgroei weergeven in zijn verslag waardoor het makkelijker wordt te bepalen of klimop verwijderen nodig is. De kenmerken daarvoor worden nog uitgewerkt. (dit geldt voor individuele bomen, bomen in bossen en struwelen worden door de toezichthouder beoordeeld die dan meteen beslist of klimop verwijderd moet worden)
In het beheersysteem kan worden opgenomen dat de klimop in een boom belangrijker is dan de betreffende boom, deze boom krijgt dan een kenmerk 'ecologische doelstellingen'. Klimop wordt dan niet uit de kroon gehaald als deze de boom over gaat nemen, spelen er veiligheidsaspecten met betrekking tot de klimop, dan wordt alleen dat deel van de klimop weggenomen dat nodig is om de risico's weer op een acceptabel niveau te brengen.
In het beheersysteem kan worden opgenomen 'risico op wortelschade door omgeving', bij deze bomen is dan bekend dat ze altijd van top tot teen moeten worden gecontroleerd en alle klimop verwijderd moet worden. De controleur die buiten loopt kan namelijk de risico's van de geschiedenis van de omgeving niet zien.